زبان شناس بزرگ بریتانیا ″ هنری سویت ″ می گوید : ″ زبان ، وسیله بیان عقاید و افکار با استفاده از اصوات موزون است . ″ برنارد بلوچ و جورج . ل . تراگر″ زبان شناسان آمریکایی نیز در تعریف خود از زبان می گویند : زبان ، سیستمی از علایم است که گروهی از انسانها بر سر استفاده از آن به توافق رسیده اند . شیرازی نیز در ″ فرهنگ محیط ″ می گوید : زبان مجموعه اصواتی است که هر ملت ، مقصود خود را با آن بیان می نماید .
زبان شناسنامه هویت ملتهاست ، به بالندگی می رسد ، رشد می کند ، متحول می شود ، در زمان ها و مکانهای مختلف دگرگون می شود و در اثر اختلاط فرهنگ های گوناگون تغییر
می کند .
با نگاهی به شاخه های زبان های مستقل در جهان می توانیم جایگاه زبان خویش ( زبان کردی ) را در میان این زبان ها مشخص نماییم . بی شک زبان کردی از یکی از دو شاخه اصلی به وجود آمده است .
1- زبان های هندی شامل : پنجآبی ، گجراتی ، بهاری ، بنگالی ، هندی غربی و شرقی ، بارکراتی و راجاسانی .
2- زبان های ایرانی شامل : فارسی کهن و نو ، کردی ، بلوچی ، زبان منطقه پامیر ، اسیتی در منطقه قفقاز و افغانی ( در واقع افغانی زبان نیست بلکه نام سرزمین و کشوری به همین نام است که ساکنان آن به زبانهای پشتو –اردو – تاجیک و … تکلم می کنند )
دیاکونوف زبان ایرانی را سه دسته می داند :
1- زبان های ایرانی گروه ″ اسکیثی – خاورمیانه ، زبانهای ایرانی شرقی
2- زبان های ایرانی گروه ″ جنوب شرق ″ که تنها نماینده ممتاز آن زبان فارسی کهن است .
3- زبانهای ایرانی گروه ″ ایرانی غرب″
زبانهای ایرانی گروه ″ ایران غرب ″ نیز بر اساس تقسیم بندی زبان شناسان دو دسته اند :
الف : زبان های گروه ″ شمال غرب ″ : کهن ترین آنها ″ ماد ″ یا زبان کتاب مقدس زردتشت ″ اوستا ″ است که زبان کردی را زنده ترین تجلی آن می دانند .
ب: زبان های گروه ″ جنوب غرب ″ : خط میخی عصر هخامنشی در حریم فارس .
با استناد به شواهد تاریخی انجام گرفته می توان اذعان کرد که زبان کردی جزو زبان های هند و ایرانی و از شاخه های زبان های هند و اروپایی است .
در ازمنه کهن هرودوت از قوم ماد که نام آنها در کتیبیه های میخی بیستون نیز آمده ، یاد کرده است . اگر اوستا را منبع و ماخذ قرار دهیم می توان زبان اوستا ″ بویژه گاتها″ را زبان مادها دانست . کتیبه های پادشاهان آشور
زبان کردی به عنوان یکی از ریشه دارترین واصیلترین زبانهای آریایی دارای لهجه و گویشهای متفاوتی می باشد، که در اینجا به ذکر اسامی آنها اکتفا کرده تا بعدا به معرفی و شرح وتفسیر آنها در یک فرصت مناسب بپردازیم:
۱–سورانی:
لهجه سورانی به صورت زبان رسمی کُردی در آمده است . در اکثر دانشگاهھایی که درآن ها زبان کُردی را تدریس می نمایند ، به عنوان زبان استاندارد از این لهجه استفاده می کنند ،مانند «دانشگاه اکسیر انگلستان،دانشگاه پاریس فرانسه، صلاح الدین ، دهوک و سلیمانیه عراق. غالبا هم در مکاتبات اداری محلی کُردستان ، از این لهجه استفاده میگردد.
این لهجه بطور معمول با الفبای شکل عربی ( همان فارسی )نوشته می شود ، با این تفاوت که برخی از حروف عربی را حذف و برخی نیز اضافه نموده است.
گویشهای مختلف سورانی عبارتند از:«اربیلی ، اردلانی ، مکری ، بابانی ، بان ایلاخی و…….»
حدود بیش از30 ٪از کُردها ، در زندگی روز مره خود ، از این زبان استفاده می کنند.
۲–کرمانجی:
لهجه(کرمانجی ) از کلمه(کرمانج ) مشتق شده است ، که نام بخش وسیعی از کُردهای شمالی و غربی مناطق کُردنشین است . خیلی از رسانه های کُردی ،بیش از ٦٠% از کردها بە لهجە کرمانجی صحبت میکنند، در کنار لهجه سورانی به لهجه کرمانجی نیز برنامه دارند .
لهجه(هەورامی) ، نه تنھا از قدیمی ترین لهجه های زبان کُردی است ، بلکه از اصیل ترین لهجه های آریایی است، که این موضوع نظریه قدیمی ریشه بودن اورامی را برای زبان فارسی تایید می نماید . نام این لهجه ،از کلمه (هەورامان=اورامان) مشتق شده است ، که منطقه زندگی کُردهای اورامی است .برخخی زیادی از محققان بر این باورند کە کتاب اوستا بە لهچە کوردی هەورامی نوشتە شدە است و پهلوی از زبان کردی هەورامی و کتاب اوستا استفادە کردەاند بە همین دلیل زبان پهلوی با لهجە کردی هەورامی نزدیکی زیادی دارند.
گویشهای هەورامی=اورامی: هەورامان تخت ، لهون و ژاورو.
-4 لهجه لری :
اکثر قریب به اتفاق زبانشناسان و محققین بر این باورند ، که لری هم یکی از لهجه های زبان کُردی است ،لهجه لری ، لهجه ایست از لهجه های آریایی که از نقطه زبان شناسی(علم اللغه)، در بین زبان کُردی و فارسی قرار دارد ، لهجه لری شامل گویشهای فراوانی است ، که گاهی از شهری به شهر دیگر تغییر می کند .
بیشتراهل قلم ، لهجه لری را با الفبای عربی( فارسی ) نوشته اند . ولی گاهی در کتب تحقیقی از الفبای لاتین نیز استفاده شده است .
-5 لهجه گورانی :
بخشھای وسیعی ازمناطق جنوبی کُردنشین ، مانند اکثریت استان کرمانشاهان ، اکثریت استان ایلام و بخشی از لرستان به این لهجه از زبان کُردی صحبت می کنند . قسمتی از گویشهای این لهجه، عبارتند از : ایلامی،کلهری ، لکی ، فیلی و ……………
. لهجه گورانی در میان لهجه (سورانی) و لهجه ( لری)قرار دارد .
-6 لهجه زازایی :
این لهجه نیز از لھجه های زبان کُردی است ، که متاسفانه از لحاظ لغت ، دستور و سایر معیارهای زبانشناسی، با اکثر لھجه های کُردی دیگر، مقداری فاصله گرفته است.
تعليقات
إرسال تعليق