روستای پالنگان، زیبایی کم‌نظیر کردستان

پالنگان یکی از روستاهای دهستان ژاورود از توابع شهرستان کامیاران در استان کردستان است که در ۴۷ کیلومتری شمال‌غرب این شهر و در دره‌ی تنگیور قرار دارد.

دهستان ژاورود نام دهستانی در بخش مرکزی شهرستان کامیاران است. بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا ۸۲۱ نفر (۱۹۴ خانوار) بوده است. روستای پالنگان در دامنه‌ی کوه و در دو طرف دره قرار گرفته است و خانه‌‌های آن با سنگ و به صورت پلکانی ساخته شده است به صورتی که پشت بام منزل پایین حیاط منزل بالا است.

قدمت این روستا به پیش از اسلام می‌رسد. در این روستا چشمه‌های پر آب است که در ابتدای اورامان کردستان قرار دارد. برخی محققان در خصوص معنای لغوی پالنگان گفته‌اند که کلمه‌ی پالنگان در لغت‌نامه‌های معتبر کردی و هورامی برگرفته از لغت «پالو» به معنای شهر، پایتخت، قلعه، دژ و یا مکانی است که دارای چشمه‌های جوشان است. این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا، چشمه‌ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان کردستان دارد. روستای پالنگان در کنار رودخانه‌ای واقع شده است که به رودخانه‌ی سیروان می‌پیوندد.

رودخانه‌ی خروشان تنگیور که از میان آبادی می‌گذرد روستا را به دو قسمت تقسیم می‌کند. خانه‌های روستا بیش‌ترشان با سنگ و به صورت خشکه‌چینی ساخته شده است یعنی بین آن‌ها ملاط وجود ندارد. قلعه‌ی پالنگان که در مجاورت این روستا و بالای کوه قرار دارد نشانه‌ی آن است که این ناحیه از مراکز مهم استان کردستان در دوره‌ی سلجوقی به بعد بوده است. با توجه به بقایای مساجد، منازل قدیمی و باغ‌های زیبای این روستا به نظر می‌رسد که شالوده اصلی آن به دوره‌ی سامانی بازمی‌گردد. روستا، گورستانی قدیمی دارد که در آن چند سنگ قبر با خط کوفی دارد که مربوط به قرن ششم و هفتم است.

در این روستا بیش از بیست چشمه‌ی جوشان که در دره‌ی تنگیور قرار دارد، وجود دارد که آب خود را به رودخانه‌ی تنگیور می‌ریزند و آب این‌ چشمه‌ها تشکیل‌دهنده‌ی چشمه‌های زیبایی هستند که چشمان هر بیننده‌ای را می‌نوازند. با این‌که پالنگان در یک منطقه‌ی کوهستانی قرار گرفته است اما به دلیل آسفالت‌بودن مسیر، در تمام مدت سال این امکان برای گردش‌گران وجود دارد که از این روستای دیدنی دیدار کنند. عمده‌ی محصولات تولیدی این روستا، گندم، جو و انواع لبنیات است. گیوه‌بافی و جاجیم‌یافی و موج‌(گلیم)بافی از مهم‌ترین صنایع دستی پالنگان محسوب می‌شود. از سوغات پرطرفدار پالنگان می‌توان کشک محلی، گیوه، روغن و عسل طبیعی را نام برد. عسل طبیعی ِ این روستا طرفدار فراوان دارد. ماهی قزل‌آلای پالنگان نیز بسیار معروف است . اگر به پالنگان رفتید خوردن ماهی را فراموش نکنید. از بازی‌های محلی این روستا می‌توان به اسب‌سواری، گرزبازی، غل‌غلان، بارباران، کوشه‌کوشه و چاک‌چاک اشاره کرد که بیش‌تر در ایام غیرکاری در اکثر کوچه‌های روستا دیده می‌شود. موسیقی کردی پالنگان از شور و حال وصف‌ناشدنی‌ای برخوردار است که از میان آن‌ها می‌توان به «سیاه‌چمانه»، «چیله» و «گریان» اشاره کرد. پالنگان یکی از هفت روستای هدف گردش‌گری استان کردستان است. شش روستای دیگری که از مناطق گردش‌گری استان کردستان محسوب می‌شوند، روستاهای تاریخی صلوات‌آباد بیجار، اورامان‌ تخت، خسروآباد گروس، نوره سنندج، آوی‌هنگ و ژاورود غربی هستند که هر کدام زیبایی خاص خود دارند.

تمام خانه‌های این روستاها به صورت سنگ‌چین هستند. یکی از سنت‌های اهالی این روستا این است که مردم این روستا و همین‌طور مردم روستای چشمیدر، ۲۵ روز مانده به اول فروردین به استقبال سال نو می‌روند و با مراسم پای‌کوبی و رقص کردی، نوروز محلی خود را جشن می‌گیرند. برخی از رقص‌های کردی گروهی به نام «هلپرکی» با همراهی زنان زنان و مردان فامیل، از جمله رقص‌هایی است که در میان اهالی این روستا متداول است. از غذاهای محلی این روستا می‌توان به «دوینه»، «شلمین»، «پرپوله»، «ولوشه»،«غازینه» و انواع غذاهای گیاهی اشاره کرد.

قلعه‌ی پالنگان

قلعه‌ی پالنگان در این روستا از مکان‌های دیدنی این روستا است. این قلعه در فاصله‌ی ۸۰۰ متری جنوب شرقی روستای پالنگان در دره‌ی تنگیور و در محل چشمه‌های پرآب قرار دارد که آثار و بقایای آتش‌کده‌ها و پل‌های قدیمی در آن نمایان است. آثار به دست آمده از این قلعه نشان‌گر آن است که قدمت تاریخی آن به دوران‌های کهن می‌رسد. این آثار شامل یک لنگه دروازه‌ از یک تخته سنگ بزرگ و پل‌های ساخته‌شده روی رودخانه است که هنوز پابرجا مانده است. به دلیل موقعیت استراتژیکی این قلعه، از قرن‌ها پیش، از قلعه‌های مهم و غیرقابل دست‌رس به حساب می‌آمده است. در دوران حکومت اردلان‌ها بر کردستان چند قلعه موجود بوده است که این قلعه‌ها در فصلی خاص مورد استفاده حکام وقت قرار می‌گرفته است. قلعه‌ی زلم برای زمستان، قلعه‌ی مریوان برای پاییز، قلعه‌ی حسن‌آباد در تابستان و قلعه‌ی پالنگان در بهار مهمان‌دار حکومتیان بوده است. قلعه‌ی پالنگان که از زمان خسروخان اردلان در ۵۹۴ شمسی به تصرف خاندان اردلان درآمد و در سال ۱۰۶۶ پس از حدود ۴۷۲ سال مهمان‌داری حکام اردلان ویران می‌شود.

توانا-